Hoe is het met jou?

Lessen uit een pedagogisch ecosysteem

Hoe werk je binnen een pedagogisch ecosysteem op zo’n manier met elkaar samen dat je komt tot de beste oplossingen voor ieder kind? Negen jaar lang gaf Astrid Ottenheym leiding aan het pedagogisch ecosysteem van samenwerkingsverband passend onderwijs PPO-NK in Alkmaar. Zij ontwikkelde een onmiskenbare eigen stijl waarmee zij landelijk de aandacht trok. Zij deelt nu graag de lessen die zij leerde met iedereen die werkt binnen een ‘pedagogisch ecosysteem’ (of eigenlijk: iedereen die werkt met mensen). Zij doet dat samen met Robbin Haaijer, oprichter van Bureau de Bedoeling, haar klankbord in al die jaren. Het boek kwam tot stand aan de hand van een serie interviews die zij samen hadden met tekstschrijvers Suzanne Visser en Richard Stuivenberg. Daarnaast komen in het boek vele mensen aan het woord die onderdeel zijn (geweest) van een pedagogisch ecosysteem waarbinnen kinderen kunnen floreren.

Noten

Hier vind je een overzicht van alle links waarnaar verwezen wordt in de eindnoten in het boek ‘Hoe is het met jou? – Lessen uit een pedagogisch ecosysteem’.

  1. Sadin, E. (2020). L’ère de l’individu tyran – La fin d’un monde commun. Paris: Grasset.­­
  2. Kenis, P. & Cambré, B. (2019). Organisatienetwerken, de organisatie-vorm van de toekomst. Pelckmans.
  3. Bron: https://www.samenwerkingsverbandenopdekaart.nl
  4. Ontleend aan: Bronfenbrenner, U., & Morris, P. A. (2007). The Bioecological Model of Human Development. In Handbook of Child Psychology. John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9780470147658.chpsy0114
  5. Idem
  6. Bronnen voor het korte overzicht van de geschiedenis van passend onderwijs zijn onder meer Samenwerkingsverbanden op de Kaart (www.samenwerkingsverbandenopdekaart.nl); Ottenheym & Geertman (2022). Hoofdstuk 9.4 Begeleiding en behandeling in het onderwijs uit Lindhauwer & Staal (redactie). Handboek Kinder en Jeugdpsychiatrie. Meppel: Boom; en input van Dick Rasenberg (OOG onderwijs en jeugd).
  7. In: Havel, V. (1991). Verhoor op afstand. De Prom.
  8. Goodall, J. & Abrams, D. (2021). Het boek van hoop. Rainbow.
  9. Bron: https://www.rivm.nl/gezondheidsonderzoek-covid-19/kwartaalonderzoek-jongeren/mentale-gezondheid
  10. Bron: https://www.trimbos.nl/kennis/feiten-cijfers-ggz-nederland
  11. In: Berkel, K. van (2002). Levende organisaties – succesvolle organisaties & gemotiveerde medewerkers. Amsterdam: Business Contact.
  12. Zie https://files.fss.uu.nl/publicaties/Afscheidscollege-Micha-de-Winter-mei-2017.pdf (v.a. pag. 2)
  13. Zie Florio, E., Caso, L., & Castelli, I. (2020). The Black Pedagogy Scale: A New Task to Explore Educational Practices for Children’s Well-Being. Europe’s Journal of Psychology, 16(2), Article 2. https://doi.org/10.5964/ejop.v16i2.1876
  14. Strien, P. van (2015) Het creatieve genie. Amsterdam: University Press.
  15. Hargreaves, A. & Fullan, M. (2012). Professional Capital – Transforming teaching in every school. New York: Teachers College Press. https://doi.org/10.1080/15582159.2012.733288
  16. Meervoudige perspectiefname is een situatie waarin we menselijk gedrag niet alleen bekijken vanuit het eigen perspectief (egocentrisch perspectief), maar ook door het nemen van het perspectief van de ander(en), van de context, van de bedoeling, de organisatie. (Ottenheym-Vliegen e.a., 2023)
  17. Stellaard, S. (2023). Boemerangbeleid – Over aanhoudende tragiek in passend onderwijs- en jeugdzorgbeleid. Boom Bestuurskunde.
  18. Zie https://insidepolarisation.nl
  19. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Alan_Turing
  20. Over dit verhaal is in 2014 de film The Imitation Game gemaakt, geregisseerd door Morten Tyldum.
  21. Ontleend aan: Scharmer, O. (2018). De essentie van Theorie U; Kernprincipes en toepassingen. Christofoor.
  22. Failed inclusion is costly for everyone: https://theses.ubn.ru.nl/items/4351de01-5ad7-406a-9af0-60db62cc3fb3
  23. Zie https://www.uu.nl/publicatie/nudging-makkelijke-oplossingen-voor-moeilijke-keuzes
  24. Senge, Peter M. (1992).  De vijfde discipline – De kunst en praktijk van de lerende organisatie. Scriptum Management
  25. LiCalsi, C., Osher, D., & Bailey, P. (2021). An Empirical Examination of the Effects of Suspension and Suspension Severity on Behavioral and Academic Outcomes (p. 141). American Institutes for Research. https://bit.ly/3vc7ciq. En: Welsh, R. O., & Little, S. (2018). The School Discipline Dilemma: A Comprehensive Review of Disparities and Alternative Approaches. Review of Educational Research, 88(5), 752–794. https://doi.org/10.3102/0034654318791582
  26. Voor meer informatie, zie Passend Onderwijs Magazine december 2019, P. Kenis, B. Baanders en A. Ottenheym, deel 1: ‘Traditionele bril past niet bij samenwerkingsverbanden passend Onderwijs’ – deel 2: ‘Op zoek naar governance in dienst van de inhoud’, Passend Onderwijs magazine (pomagazine.nl), Instondo b.v., Dordrecht (https://basbaanders.nl/resources/2019-AO-PK.pdf, https://www.basbaanders.nl/resources/2019-Baanders-PO.pdf). Zie ook het Ondersteuningsplan 2022-2026 van PPO-NK: https://werkplaats.ppo-nk.nl/thoughts/5260.
  27. Loobuyck. P. (2017) Samenleven met gezond verstand. Antwerpen: Polis.
  28. Vyrastekova, J. (2021). Social inclusion of students with special educational needs assessed by the Inclusion of Other in the Self scale. PLOS ONE, 16(4), e0250070. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0250070
  29. De Franse socioloog Pierre Bourdieu (1930-2002) analyseerde in zijn hoofdwerk La distinction (1979) hoe sterk sociale bubbels kunnen werken, hoe lastig het is om je daaruit te ‘bevrijden’ en werkelijk begrip te hebben voor iemand uit een andere sociale bubbel. Dat werkt met allerlei subtiele en minder subtiele codes waarmee mensen zich van elkaar onderscheiden: tattoos, kleding, muzieksmaak of abonnement op een bepaalde krant. Zo zal een universitair geschoolde operaliefhebber niet gauw een Frans Bauer-fan ontmoeten, of een PVV-stemmer. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat een universitair geschoolde operaliefhebber niet (stiekem) op de PVV kan stemmen, of de PVV-stemmer (stiekem) graag naar opera luistert.
  30. Een handig instrument om dit proces vorm te geven is het dialooginstrument Laat geen kind achter, dat is te vinden op de website van Netwerk Met Andere Ogen: https://www.netwerkmetandereogen.nl/media/filer_public/0a/13/0a1355fc-d804-4c98-bcb2-c6b6009f6d1c/dialooginstrument_-_laat_geen_kind_achter.pptx
  31. Deze alinea is mede geïnspireerd op de lezing van Jos de Mul op 31 mei 2023 ter ere van zijn emeritaat als hoogleraar Wijsgerige Antropologie en haar Geschiedenis aan de Erasmus Universiteit. http://www.demul.nl/nl/lezingen-complete-lijst/item/2233-de-plaats-van-de-mens-in-het-symbioceen
  32. Uit: Tjeenk Willink. H. (2018). Groter denken, kleiner doen. Prometheus.
  33. Geïnspireerd op Krznaric, Roman (2021). De goede voorouder, Langetermijndenken voor een kortetermijnwereld. Ten Have.
  34. https://en.wikipedia.org/wiki/Six_degrees_of_separation
  35. Zie: Vloeberghs (2006): https://www.dbnl.org/tekst/_lit004200601_01/_lit004200601_01_0024.php. Zie ook: https://www.conscire.nl/2021/11/07/ons-kind-beeld-vroeger-en-nu/
  36. Zie hiervoor o.a. het werk van Gert Biesta, bijv.: Biesta, G. (2022). Wereldgericht onderwijs: Een visie voor vandaag. Culemborg: Phronese.
  37. Zie https://www.youtube.com/watch?v=C2cqQA_zsKY
  38. Bron: lezing Iliass El Hadioui bij Nivoz 17 maart 2023: https://nivoz.nl/nl/uitsluitend-insluiting
  39. Zie https://dezwijger.nl/programma/prototyping-2040
  40. LCurran, T., & Hill, A. (2017). Perfectionism Is Increasing Over Time: A Meta-Analysis of Birth Cohort Differences From 1989 to 2016. Psychological Bulletin, 145. https://doi.org/10.1037/bul0000138
  41. Striving to be the Best: The prevalence of perfectionism in young people and the impact on their achievement and well-being. Posted by Aria Alva, Nupur Aich, Anna Bastoni, Ayushi Budhraja, Evelyn Cheong, Natalie Hunt, Lekshmi Nair, Nikolaos Lempesis, Evangeline Premachandran, Emma Tan and Katherine Volk | Feb 24, 2022 | Psychology & Neuroscience | https://www.oxjournal.org/striving-to-be-the-best/
  42.  Jerabek, I., & Muoio, D. (2019). It Wasn’t My Fault: New Study Looks At Why People Hate Admitting Mistakes.
  43. https://nos.nl/artikel/2359932-ruim-helft-van-kinderen-durft-niet-alles-te-vragen-in-de-klas
  44. In Worstward Ho!, 1983
  45. https://en.wikipedia.org/wiki/Swiss_cheese_model